Horyzonty Przyszłości
Współczesne przemiany, zarówno gospodarcze jak i społeczne, zachodzą dziś znacznie szybciej i są bardziej dynamiczne i trudne do przewidzenia niż w ubiegłych dziesięcioleciach. Zgodnie z przewidywaniami 35% umiejętności poszukiwanych dziś przez pracodawców na rynku pracy, przestanie istnieć do 2020 roku, co więcej, jak wskazują badania Światowego Forum Ekonomicznego (2017) już dziś 25% pracowników obserwuje dywergencje pomiędzy posiadanymi umiejętnościami, a wymaganiami pracodawców. Wyniki badania BKL (Bilans Kapitału Ludzkiego) pokazują rosnący odsetek przedsiębiorców, mających problemy z obsadzeniem stanowisk w swoich firmach. W 2014 roku w Polsce odsetek ten wynosił 76% (PARP, 2017).
W kontekście dynamicznych przemian podkreśla się konieczność zmian w sposobie myślenia o kształceniu kadr nowoczesnej gospodarki oraz dążenie do skracania czasu reakcji systemów edukacji na pojawiające się potrzeby rynku pracy (Biała Księga usług rozwojowych, 2018). Postępująca globalizacja i towarzyszące jej wyzwania kulturowe i ekonomiczne, rewolucja informacyjna i automatyzacja stanowią znaki rozpoznawcze współczesności. Dojrzała już dziś idea Industry 4.0 coraz silniej zaznacza się w praktyce gospodarczej, szczególnie zaś w procesach zarządzania i procesach produkcyjnych. Zarówno całe społeczeństwa, jak i poszczególne przedsiębiorstwa stają dziś przed wyzwaniem stałego „dostosowywania” się do wymagających warunków zewnętrznych, a tym samym budowania zdolności do wczesnego wykrywania sygnałów nadchodzących zmian (‚weak signals’), umiejętności wykorzystywania powstających w efekcie zmian nowych możliwości rozwoju (‘wild cards’) i innowacji, budowania stałej przewagi konkurencyjnej w przypadku organizacji oraz stałego rozwijania kompetencji w przypadku pracowników (w tym koncepcja ‚life-long-learning’), jako odpowiedzi na dynamiczne zmiany na rynku pracy.
Nowe wyzwania ery informacji kreują zapotrzebowanie na kształcenie nowego typu pracowników – posiadających zdolność do adaptacji do nowych sytuacji, proaktywnych i potrafiących nadawać nowy sens zachodzącym zmianom (zdolność do generowania innowacji) – co w sposób naturalny wiąże się z koniecznością stałego doskonalenia procesów edukacyjnych, w których szkolnictwo wyższe pełni kluczową rolę.